8’li düğüm mü yoksa 9’lu düğüm mü daha iyi?
Yıllardır tartışılan ve hatta çok kesin gibi konuşulan 9’lu düğüm efsanesinden bahsedeceğiz.
Genel olarak iki farklı efsane dolaşıyor:
- Dokuzlu düğüme yük bindiğinde kolay açılıyor.
- Kurtarmada dokuzlu düğüm kullanmak daha doğru çünkü çekeri daha fazla.
Bunları savunanlar aynı zamanda “kullanmıyoruz çünkü daha çok ip payı gidiyor” diyerek, neden dokuzlu düğüm değil de sekizli düğüm kullandıklarını açıklıyorlar. Günün sonunda, dokuzlu düğümün tek kötü özelliğinin sekizli düğüme kıyasla ipten daha fazla pay harcaması olduğu algısı yaratılmakta.
Gerçekten sonucun tam olarak ne olduğunu bilmek çok zordur. Bunu daha önce “Doğru sekizli düğümü hangisi?” yazımızda belirtmiştik. Özet geçmek gerekirse buradaki sonuçlar genel bir ortalama göstermekte. Çünkü piyasada çok fazla yarı-statik ip markası ve modeli var. Bunların hepsi farklı kullanım alanlarına hitap etmekte. Dolayısıyla dünyadaki bütün yarı-statik ip modellerini denemeden kesin bir şekilde konuşamazsınız. Her ip düğümlere göre farklı sonuç verir. Bunun en büyük sebebi örgü şekli ve iplerin esneklik payları. Eğer bir yerde kesin konuşacaksanız (ki bunu tavsiye etmiyorum, insan hayatını etkileyecek konularda bir tık bilgili görünmek için veriler olmadan kesin konuşmanız doğru bir şey değil) kullanacağınız ipin ve düğümün testini, kullanacağınız ortam koşullarında (değişkenleri de hesaba katarak) birçok kez test edip sonuçları alarak daha yüksek güvenilirlikte bilgi verebilirsiniz.
İlk efsanemize bakacak olursak:
Açıkçası birçok kez bunu kendini ip ile ilgili herhangi bir şeyde yetkin gören insanlar tarafından işitmek zorunda kaldım. Kimseden bir kaynak alamadım herkes kendi fikrince olanı (ya da eğitmeninin fikrince) katı bir şekilde savunmakta.
İnternet aramalarında mountainproject veya ukcaving gibi forum sitelerinde genelde dediğimiz gibi bir durum söz konusu. Herkes 9’lu düğümünün daha kolay çözüldüğünü ve ipin çekerini daha fazla koruduğunu düşünmekte. Özellikle mountainproject forum’da mağaracıların daha kolay çözüldüğü için hep bu düğümü kullandığını söylemişler. Fakat ukcaving’e baktığımızda mağaracıların 9’lu düğümünü hiç mantıklı bulmadığını görüyoruz :). Wikipedia’e baktığımızda yine aynı söylentiyi görüyoruz “9’lu düğümü daha kolay açılmakta”. Gerçekten böyle mi? Wikipedia yazarı bu bilgiyi Bernard Tourte’nin 2002 yılında yazdığı “Alpine Cave Techniques” kitabından almış. Güvenmek için çok eski bir kaynak. Bunun en büyük sebebi o dönem kullanılan ip teknolojisi ve örgü teknolojisi oldukça farklı olması. Ayrıca yapılan testin güvenilirliği günümüz test ekipmanlarına göre daha az güvenilir.
Bunun için yapılan teste sadece bir yerde denk geldim. Siteyi takip eden herkesin tahmin edeceği gibi o yer RopeLab.
RopeLab’da yapılan testler, iple erişimde sık kullanılan ipleri kapsamakta. Bu oldukça iyi en azından kullandığımız ip modellerinin verimini daha iyi anlayabiliyoruz. Çok uzatmadan yapılan testlere geçelim. Öncelikle tabloda bilmeniz gereken üç şey var.
ok: Düğüm minimum efor ile çözülebileceği anlamına gelir.
v.diff: Düğüm yüksek efor ile alet gerektirmeksizin çözülmekte.
x: Düğüm bir cisim veya alet kullanmadan çözülemez.
Genel olarak tabloya bakıldığında:
8’li düğüm 9’lu düğüme kıyasla daha rahat çözülmekte veya aynı derecede zorlamakta. Ayrıca 5kN’a kadar denenmesine rağmen 8’li daha kolay çözülmekte. Bu da bize bu söylentinin sadece şehir efsanesi olduğunu göstermekte. Test dışında genel iş hayatında da sekizli düğüm çok sıkıştığında loopları kaldıraç olarak kullanarak rahat bir şekilde çözdüğünüz olmuştur. İşte tam bu yüzden 8’li düğüm 9’lu düğüme göre daha kolay çözülmekte.
Ek hatırlatma: Bu tabloda testler 2 kN ve üstü için yapılmış. Bunun sebebi 2kN altındaki düğümlerin, sağlıklı bir ip üzerinde zaten el ile açılabileceği varsayımı. 2kN altında sekizli mi yoksa dokuzlu mu daha rahat el ile çözülür bunun herhangi bir bilgisi bulunmamakta.
Sonuç:
İlk efsanemiz elenmekte ve “9’lu düğüm yük bindiğinde daha zor açılıyor” olarak değişmekte.
İkinci efsanemize bakacak olursak:
Bu efsaneyi çok fazla uzatmayacağım çünkü bunun için günümüzde birçok bilgi mevcut. En basit kaynakta bile bununla ilgili bilgiye rastlayabilirsiniz. Hemen hemen her test farklı model, marka veya özellikteki ipler ile yapıldığı için, ortalama olarak aynı fakat yine de farklı sonuçlar çıkmakta.
En güncel kaynaklar iple erişim sektöründe olduğu için, IRATA aralığını aldık. (ICoP – 2.11.5.5)
Basit Düğüm: İp çekerini %32 – %42 aralığında düşürebilmekte.
Sekizli Düğüm: İp çekerini %23 – %34 aralığında düşürebilmekte.
Dokuzlu Düğüm: İp çekerini %16 – %32 aralığında düşürebilmekte.
Sonuç:
Bu sefer baktığımızda bu efsanenin yarı-gerçek olduğunu söyleyebiliriz. Fakat en kötü senaryoyu baz aldığımızda ortalama %2’lük bir fark yaratmakta. Bunun için daha fazla ip harcamak veya daha zor düğüm açmak ne kadar mantıklı size kalmış. Tekrar hatırlamakta fayda var. İplerin herhangi bir yüzeye temas etmesi (keskin bir yüzey olmasa bile), temizliğinin ve bakımının üretici firma talimatlarına uyulmadan yapılması veya uzun süre kullanılması, ortalama bir düğümden çok daha fazla çeker düşürmekte. Kullanılmış ip ve kullanılmamış ip testleri düğüm testlerinde çok daha fazla korkutmakta.
Umarım bu bahaneyle bir süreliğine bu söylentilerin önüne geçmiş oluruz. Bu tarz yazıların devamlılığı için paylaşmayı unutmayın.