Yıllardır tartışılan, hiç kimsenin net konuşamadığı ” Doğru Sekizli ” konusuna bir açıklık getirmek istedim.
Yıllardır tartışılan derken aslında 2007 yılına kadar tartışılan bir konu imiş. Küçük bir Google araması ile bunu görebiliyorsunuz.
Başlamadan önce konumuz mağaracılık ve iple erişim için geçerli. Bunun sebebi yapılan testlerin ve araştırmaların yarı-statik ip üzerinde yapılması. Dinamik ip için bir kaç bilimsel olmayan YouTube videosu dışında bir içerik yok. Güvenilir içerikler yarı-statik ip üzerinde olduğu için iple erişim veya mağaracılık konularını daha çok kapsamakta.
Yine başlamadan hatırlatmak isterim yarı-statik ip özelinde de bütün ipler denenmemiş. Piyasada çok fazla yarı-statik ip markaları ve modelleri var. Bunların her biri her testte farklı sonuçlar vermekte. Aynı zamanda her biri kullanım yılına göre çok fazla farketmekte. O yüzden bu konu üzerinde net bir şekilde konuşmak dünyanın en akıl dışı işi olabilir. Elimizdeki verilere bakarak bir yorum yapmak en mantıklısı.
Ülkecek bir sekizli düğümü atarken düzgün bir şekilde giydirmenin ve üst üste binmemesinin doğru bir şey olduğu konusunda hemfikiriz. Yani düğüm güzel olacak ve yamuk bir şekilde ipler çapraz yapmayacak. Konumuz bundan sonrası için. Yük binen ipin düğümün dışa bakan kısmı olması mı daha doğru? Yoksa içe bakan kısmı mı daha doğru? Bazı yerlerde yukarıda mı altta mı daha doğru diye tartışılmakta. Biz bu konuyu iç taraf ve dışa bakan taraf olarak tanımlamanın daha doğru olduğunu düşündük.
Kaynak
Bu konuyu ortaya koyan ilk kaynak, Dr Dave Merchant‘ın hazırladığı “Life On A Line” kitabı. Bu kitap ilk 2003 yılında çıkmakta ve neredeyse bütün mağaracı ve kurtarma grupları takip etmekte. Yapılan testler’de genel olarak TensionTech’in belirlediği “TTI Testing ISO Certificates” standartları. Genelde gemici iplerine uygulanan test standartında yaptığı söylenmiş. Aynı kitabın güncel ve renkli bir versiyonu 2007 yılında sunulmakta sekizli hakkındaki görüşler ikinci baskıda da aynı şekilde devam etmekte.
İkinci kaynağımız için iple erişim sektöründe RopeLab olarak bildiğimiz Richard Delaney Amca. Richard ise genelde kendi imkanlarıyla testler yapıp bunu insanlarla paylaşan ve iple erişim sektörüne büyük katkıları olan SPRAT L3 bir amcamız. Richard Delaney içe bakan ve dışa bakan sekizli ayrımı ile ilk kopma testini 2015 yılında yapmış. Düğüm çözünürlüğü hakkındaki ilk testi ise 2014 yılında yapılmış. Delaney sayesinde düğümlerin ip markası ve modeline göre çok fazla değişkenlik gösterdiğini görmüş olduk.
Bunların dışında HSE’nin (Health and Safety Executive) 2001 yılında hazırlamış olduğu düğüm çekerlerinin olduğu kaynak var. Fakat bu kaynak sadece düzgün ve yanlış sekizli arasında %10 a yakın çeker farkı olduğunu söylemiş. Sanıyoruz bu fark ilk bahsettiğimiz üst üste binmiş ve iplerin çapraz olduğu sekizli. O yüzden bu içeriği ve spagetti testlerini bir sonraki yazımızda kullanacağız.
Test Sonuçları
Öncelikle “Life On A Line” kitabının 2003 yılı baskısı’nın Fig.8 sayfasını paylaşayım.
Özet geçmek gerekirse burada bizim de sınıflandırdığımız gibi iç taraf ve dış taraf olarak ayırmakta. Ve Dr Dave Merchant yaptığı testlerde %10’luk bir fark olduğunu söylemiş. Yük binen ip dış tarafta kaldığında kopmaya karşı %10 daha dayanıklı olduğunu belirtmiş. Buraya baktığımızda yük binen ip dış tarafta olduğunda daha güvenli olduğunu söyleyebiliriz.
“Life On A Line” kitabının 2007 yılı baskısına bakarsak:
Dr Dave Merchant, burada da yük binen ip eğer dış tarafta olmazsa %10 kayıp olacağını belirmiş.
Richard Delaney‘in “Derating for Knots” yazısında bulunan tabloya bakarsak:
Hem makale ücretli olduğu için hemde bizi ilgilendirmediği için, tablodaki Bowline düğümlerini kapattım. Sadece bizi ilgilendirecek kısma gelecek olursak.
Tabloda anlamamız gereken ilk nokta sadece Edelrid SS model ipin bile bir çok varyasyonu var.
İlk olarak tabloda test numarası 2 olan;
Edelrid SS – yük binen ip iç taraf sekizli – hiç kullanılmamış ip – 2011 üretim – Islak Tip İp – 23.62 kN yükte kopmuş. Aynı özellikteki yük binen ip dış tarafta olan sekizli ise (Test35) 23.32 kN’da kopmuş. Bizim ilgilenmemiz gereken nokta bu test sonucunun “Life On A Line” kitabında yazandan çok farklı olması. Bu her ip türünde atılan düğüm şeklinin aynı dercede etkili olmadığının göstergesi.
Diğer aynı ip üzerinde yapılan teste bakacak olursak;
Test numarası 18 – Edelrid SS – yük binen ip iç taraf – kullanılmış ip – 2010 üretim – Kuru İp – 15.19 kN‘da kopmakta. Fakat aynı özellikteki yük binen ip dış taraf olan ip (Test39) 16.50 kN‘da kopmuş. Bu da bize “Life On A Line” kitabında yazan oranda ve doğrulukta bir sonuç vermiş.
Diğer tabloda yazan ipler ve özellikleri birbirinden farklı olduğu için herhangi bir karşılaştıma yapamıyoruz.
Sonuç
Genele baktığımızda yük binen ip dış tarafta olan sekizli düğümlerde daha fazla ip yük dayanımı olmakta. Ama her ipin düğümlere karşı tepkisi çok farklı. Genel olarak durumun böyle olması sizin ipinizin yük binen ip dış tarafta olduğunda daha iyi çekere sahip olacağı anlamına gelmez.
Bu durumda açık bir şekilde bir düğümü taraf olarak seçmek mantıksız. Bu konuya çok fazla takıntılıysanız, ipi kullanacağınız ortamda (sıcaklık, nem vb.. faktörler için) her iki sekizli düğümünü de kullanacağınız ip ile testini yapmalısınız. Ama bunu yapmadan daha güvenlisini isterseniz, Genel testler ve kitaplar yük binen ip dış taraf olan sekizli düğümlerinin daha güvenli olduğunu ortalama olarak söylemekte. Aynı şey dinamik ip için çok farklı olabilir. Yazının başında söylediğim gibi sadece statik ip üzerinden düşünürsek durum böyle.
Ben uzun yıllardır verdiğim mağaracılık eğitimlerinde yük binen ip dış taraf olan sekizli şeklinde gösterdim. Bunun ilk sebebi “Life On A Line” kitabı ikinci sebebi ise estetik kaygılarımdı. Şekilde gördüğünüz gibi yük binen ip iç taraf olduğunda el ile çok iyi sıkmazsanız böyle bir görüntü oluşuyor.
Çözülebilirlik:
Diğer bir önemli konu ise düğümün yük bindikten sonra kolay çözülebilir olması. Bunun için ise elimizde sadece Richard Delaney‘in 2014 yılında yazdığı “Right and Wrong Figure-of-8 Knot” makalesi var.
Yazı ücretli olduğu için sadece bizi ilgilendiren tabloyu paylaşacağım.
Tablo için; “evet“ = el ile çözülebilir, “hayır” = el ile çözülemez, “çevir“ = dış taraftaki ip düğümün iç tarafına geçmiştir.
Bu tabloya baktığımızda çözülebilirlik olayının, güvenlik oranıyla ters orantıda olduğunu görürüz. Yük binen ip dış taraf olan ipler, genel olarak hep daha zor çözülmüş. Tabiki her model ip için aynı şey geçerli değil. Güvenlik için olduğu gibi çözülebilirlik de bazı ip modellerinde farklı sonuçlar verebiliyor.
Sonuç 2:
Eğer daha çok çeker istersek. Günümüzdeki kaynaklar daha çok, yük binen ip dış taraf olanların daha güvenli olduğunu söylüyor fakat yine de çok farklı olmadığını gösteriyor.
Eğer daha kolay çözülsün istiyorsak. Günümüzdeki kaynaklar daha çok, yük binen ip iç taraf olanların daha kolay çözüldüğünü söylüyor fakat yine de çok farklı olmadığını gösteriyor.
Asıl önemli olan çeker farkının, sıfır ip ile kullanılan ip arasındaki fark olduğunu bu testlerde fark etmekteyiz. Sekizli dolayısıyla max. %10 kaybederken, kullanılan iplerin %50 ye kadar çekerinin düştüğü net bir şekilde görünmekte. Bu da ipimize iyi bakmanın çok önemli olduğunu gösteriyor.
Bu tarz içeriklerin artmasını istiyorsanız, paylaşmayı unutmayın. Umarım bu yazı sayesinde yıllardır yapılan bu tartışmaya bir son vermiş oluruz. Hepinize iyi günler diliyorum.
